Ο Μπέλα Κουν και η Σοβιετική Δημοκρατία της Ουγγαρίας

Γράφει ο Δημήτρης Περδίκης

Το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου βρίσκει το καισαροβασίλειο της Αυστρίας και της Ουγγαρίας ηττημένο. Η αυτοκρατορία των Αψβούργων διαλύεται και οι κυβερνήσεις που αναλαμβάνουν τόσο στην Αυστρία όσο και στην Ουγγαρία προσπαθούν να λύσουν τα τεράστια προβλήματα. Μεγάλος πληθωρισμός, έλλειψη τροφίμων, ανεργία και άφιξη προσφύγων από άλλα τμήματα της διαλυμένης πλέον Αυστρουγγαρίας. Τότε ο 33 ετών μαρξιστής Μπέλα Κουν ιδρύει το κομμουνιστικό κόμμα Ουγγαρίας και αρχίζει μία εκστρατεία προπαγάνδας και λαϊκισμού με σκοπό την άλωση της εξουσίας.

Ο λόγος του γεμάτος μίσος για τους κυβερνώντες και με ενθουσιώδη λόγια για το μαρξιστικό πρόγραμμά του που υπόσχεται άμεσες λύσεις για τα πάντα και εντυπωσιάζει τον λαό. Καθημερινές πορείες, συγκεντρώσεις και υποσχέσεις για επικείμενη συμμαχία με την Σοβιετική Ένωση και δήθεν αμέριστη συμπαράσταση από τον ίδιο τον Λένιν κάνουν τον Μπέλα Κουν λαϊκό ήρωα. Με την βοήθεια των σοσιαλιστών αναλαμβάνει την ηγεσία της χώρας και αμέσως, στις 21 Μαρτίου 1919 ανακηρύσσει την Ουγγαρία σε Σοβιετική Δημοκρατία. Όμως παρά τις υποσχέσεις του δεν λύνει κανένα από τα μεγάλα προβλήματα που μαστίζουν την χώρα. Σκέψη του πλέον είναι πώς να μεταδώσει το κομμουνιστικό κίνημα σε γειτονικές χώρες και πράγματι μετά από λίγες ημέρες εκδηλώνεται στην Σλοβακία κομμουνιστική εξέγερση. Αυτό ανησυχεί βέβαια τις γειτονικές χώρες και τους νικητές Άγγλους και Γάλλους.

Στις 24 Ιουνίου 1919 εκδηλώνεται στη Βουδαπέστη πραξικόπημα για την ανατροπή του, το οποίο όμως αποτυγχάνει. Αρχίζουν τότε διώξεις των αντιφρονούντων με δίκες σε επαναστατικά δικαστήρια, εκτελέσεις και σκηνικό τρόμου από την μυστική αστυνομία και τις παραστρατιωτικές ομάδες.

Η Ρουμανία και η Τσεχοσλοβακία κηρύσσουν τον πόλεμο στην Ουγγαρία και πολύ γρήγορα ο ρουμανικός στρατός φθάνει στην Βουδαπέστη και μετά από αιματηρές οδομαχίες καταλύεται η Σοβιετική Δημοκρατία την 1^η Αυγούστου 1919. Ο Μπέλα Κουν διαφεύγει στην Βιέννη και πεθαίνει το 1939 στην Σοβιετική Ένωση όπου εκτελείται κατά τις σταλινικές εκκαθαρίσεις. Στις 4 Ιουνίου 1920 υπογράφεται στις Βερσαλλίες η συνθήκη του Τριανόν με την οποία η Ουγγαρία συρρικνώνεται και χάνει το μεγαλύτερο μέρος των εδαφών της και του πληθυσμού της προς όφελος των γειτονικών χωρών.

Την διακυβέρνηση της Ουγγαρίας αναλαμβάνει ο ναύαρχος Μίκλος Χόρτυ, ο ναύαρχος χωρίς στόλο. Γίνεται αντιβασιλέας ενός υποτιθέμενου βασιλείου, στην πραγματικότητα όμως εγκαθιδρύει δικτατορία. Συμμαχεί με την ναζιστική Γερμανία και κυβερνάει με σιδερένια πυγμή, φέρνει όμως σημαντική ανάπτυξη και ευημερία. 

Το 1944 ανατρέπεται από τις γερμανικές υπηρεσίες όταν διαπιστώνεται πως προσπαθεί να έλθει σε συμφωνία με τις συμμαχικές δυνάμεις. Πέθανε αυτοεξόριστος στο Εστορίλ της Πορτογαλίας το 1957.

H Σοβιετική Δημοκρατία της Ουγγαρίας κυκλοφόρησε δύο σειρές γραμματοσήμων. Η πρώτη με 5 γραμματόσημα στα οποία εικονίζονται μορφές κομμουνιστών: Καρλ Μαρξ, Φρείντριχ Ένγκελς, Σαντόρ Πετόφι, Ιγνάτι Μαρτίνοβιτς και Γκιόργκι Ντόζσα.

Η δεύτερη σερά είναι με γραμματόσημα προγενέστερων εκδόσεων με επισήμανση MAGYAR TANÁCSKÖZTÁRSASÁG, δηλαδή «Ουγγρική Σοβιετική Δημοκρατία». 

Αργότερα επί λαϊκής δημοκρατίας της Ουγγαρίας (1948-1989) ο Μπέλα Κουν και τα γεγονότα του 1919 παρουσιάστηκαν σε μερικά αναμνηστικά γραμματόσημα.