Βουλγαρία 1915 – 1918

Γράφει ο Δημήτρης Περδίκης

Βρισκόμαστε μέσα στην δίνη του 1^ου Παγκοσμίου Πολέμου. Στις 24 Σεπτεμβρίου 1918 η Βουλγαρία που συμμετέχει στον συνασπισμό των Κεντρικών Δυνάμεων, ζητάει ανακωχή. Οι δυνάμεις της Αντάντ αποδέχονται την ανακωχή και καλούν την βουλγαρική αποστολή να προσέλθει στην Θεσσαλονίκη. Εκεί υπογράφεται στις 29 Σεπτεμβρίου 1918 η βουλγαρική ανακωχή και οι όροι που της  επιβάλλονται. Μετά την είσοδο της Ελλάδας στον πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ και ιδιαίτερα μετά την συντριβή των Βουλγάρων από τον ελληνικό στρατό στην μάχη του Σκρα δεν έμεινε σε κανέναν αμφιβολία για την έκβαση της αναμετρήσεως στον βαλκανικό μέτωπο. Οι ίδιοι οι Βούλγαροι όμως δεν δέχτηκαν την ανακωχή. Στρατός και λαός εξεγέρθηκαν. Καθαίρεσαν και εκδίωξαν  τον βασιλιά τους, τον Φερδινάνδο από την χώρα και έστεψαν βασιλέα τον διάδοχο του θρόνου Βόρι.

Όμως τα γεγονότα προχωρούσαν ανεπιστρεπτί και όσο και αν οι Βούλγαροι φώναζαν, σύντομα στρατιωτικές αποστολές των χωρών της συνεννόησης Μεγάλης Βρετανίας, Γαλλίας και Ελλάδας εγκαταστάθηκαν στη Σόφια για να επιβλέψουν την εφαρμογή των όρων της ανακωχής.

Εκείνη την εποχή στην Βουλγαρία κυκλοφορούσαν γραμματόσημα που είχαν εκδοθεί για να τιμήσουν τα βουλγαρικά όπλα και τις νίκες τους στον πόλεμο.

Δύο γραμματόσημα ήταν έτοιμα να κυκλοφορήσουν για τον εορτασμό των δύο πρώτων ετών του πολέμου. Το ένα, αξίας 1 λέβα με την αλληγορική μορφή της Βουλγαρίας, καθήμενης στον θρόνο να κρατάει σημαία με την επιγραφή «απελευθερωτικός πόλεμος» στα βουλγαρικά. Έτσι ονομάζανε οι Βούλγαροι το σχέδιο τους για την μεγάλη Βουλγαρία. Το άλλο αξίας 50 στοτίνκι ήταν με παράσταση μάχης. Οι σύμμαχοι απαγόρευσαν την κυκλοφορία των γραμματοσήμων αυτών.

Μετά από αρκετά χρόνια τον Νοέμβριο του 1931 η βουλγαρική κυβέρνηση αποφάσισε την διάθεση των γραμματοσήμων αυτών σε φιλοτελιστές χωρίς όμως να έχουν ισχύ για επικόλληση στην αλληλογραφία σαν ταχυδρομικό τέλος. Έτσι λοιπόν αυτά τα γραμματόσημα βρέθηκαν στην φιλοτελική αγορά και χάρη στην σημαντική ποσότητα που διετέθη, βρίσκονται και σήμερα σε αρκετά χαμηλή τιμή.

Ας πάμε όμως λίγα χρόνια πριν, η Γερμανία υλοποιούσε με γρήγορους ρυθμούς το σχέδιο του Βίσμαρκ για έναν «ζωτικό χώρο» με την Αυστρουγγαρία και την οθωμανική Τουρκία. Το σχέδιο αυτό προέβλεπε σιδηροδρομική γραμμή που θα ένωνε το Βερολίνο και τα γερμανικά βιομηχανικά κέντρα με την Βασόρα και την Υεμένη που τότε ήσαν ακόμα τουρκικά. Έτσι πρώτες ύλες και πετρέλαιο θα φθάνανε στις γερμανικές βιομηχανίες παρακάμπτοντας το πανίσχυρο βρετανικό ναυτικό. Κάθε χιλιόμετρο της σιδηροδρομικής γραμμής που κατασκευαζόταν πυρετωδώς τότε στην Τουρκία έφερνε μία ώρα νωρίτερα τον πόλεμο. Τα αίτια του πολέμου υπήρχαν και οι δυο παρατάξεις προσπαθούσαν να προσεταιριστούν συμμάχους. Η θέση της Βουλγαρίας ήταν στρατηγική. Χωρίς αυτήν ο ενιαίος ζωτικός χώρος κοβότανε στα δυο. Η αφορμή είχε μείνει. Όταν δολοφονήθηκαν στο Σεράγεβο ο αρχιδούκας της Αυστρίας με την σύζυγό του, οι διάδοχοι του θρόνου του καισαροβασιλείου, από έναν Βόσνιο αναρχικό, η Αυστρουγγαρία κατηγόρησε την Σερβία ότι βρισκόταν πίσω από την δολοφονία. Παρά το ότι η Σερβία αρνήθηκε πως είχε ανάμιξη στο γεγονός οι αυστρουγγρικές δυνάμεις επιτέθηκαν στην Σερβία στις 28 Ιουλίου 1914 και αυτή ήταν η αρχή του 1^ου Παγκοσμίου Πολέμου.

Οι Γερμανοί και οι Βρετανοί προσπαθούσαν  με κάθε τρόπο να προσεταιριστούν την Βουλγαρία, η οποία μετά την ήττα της το  1913 από την Ελλάδα είχε κάθε λόγο να ανησυχεί.

Ο βρετανός Τζέημς Ντέηβιντ Μπάουτσερ με επίσημη ιδιότητα του ανταποκριτή των Τάιμς του Λονδίνου, σύμβουλος του βασιλέα Φερδινάνδου και με όποια άλλη μυστική ιδιότητα μπορεί κάποιος να φανταστεί, βρισκόταν στην Σόφια και προσπαθούσε να πείσει την βουλγαρική ηγεσία να ταχθεί στο πλευρό των Αγγλογάλλων. Το ίδιο όμως προσπαθούσαν και οι Γερμανοί. Τελικά μετά από σχεδόν έναν χρόνο η Τουρκία υποσχέθηκε στην Βουλγαρία πως θα της δώσει το σαντζάκιο του Καραγάτς, η δε Γερμανία πως θα φέρει την Βουλγαρία στα όρια των συνόρων της συνθήκης του Αγίου Στεφάνου. Η Βουλγαρία ενέδωσε και στις 28 Σεπτεμβρίου 1915 υπέγραψε συνθήκη συμμαχίας με την Γερμανία και στις 15 Οκτωβρίου του ιδίου έτους επιτίθεται κατά των δυνάμεων της Αντάντ.

Τότε άρχισαν να εκδίδονται βουλγαρικά γραμματόσημα  που προπαγάνδιζαν την Μεγάλη Βουλγαρία όπως προέβλεπε η συνθήκη του Αγίου Στεφάνου που ουδέποτε εφαρμόστηκε αλλά αντικαταστάθηκε από την συνθήκη του Βερολίνου. 

Το πιο πάνω γραμματόσημο εικονίζει τα όρια των βουλγαρικών ονείρων με τον Φερδινάνδο να ηγείται την Βουλγαρία από την Μακεδονία ως την Δοβρουτσά.

Το γραμματόσημο αυτό με τον Φερδινάνδο και τον λέοντα, πιστό αντίγραφο του λέοντα της Αγγλίας, όπως τον βλέπουμε στην πλατεία Τραφάλγκαρ αλλά και σε κάποια βρετανικά γραμματόσημα.

Άλλα γραμματόσημα εικονίζουν τόπους που θέλουν να περιλαμβάνονται μέσα στα όρια της χώρας τους όπως τα Σκόπια, η Αχρίδα και οι Σιδηρές Πύλες του Δούναβη. 

Κάποια από τα βουλγαρικά γραμματόσημα αναφέρουν την χώρα ως «Τσάρστβο» το οποίο βέβαια πρέπει να έχει ηγεμόνα Τσάρο ή αλλιώς Καίσαρα ή αλλιώς αυτοκράτορα.

Η Ελλάδα την εποχή αυτή βρίσκεται σε έναν φοβερό διχασμό με τον Βενιζέλο να στηρίζει την είσοδο της Ελλάδας στον πόλεμο στην πλευρά της Αντάντ και τον βασιλέα Κωνσταντίνο την ουδετερότητα ή ακόμα και την συμπαράταξη με την Γερμανία.

Με την αποχώρηση του Κωνσταντίνου και την άνοδο του Αλεξάνδρου στον θρόνο η κυβέρνηση Βενιζέλου βάζει την Ελλάδα στον πόλεμο στις 28 Ιουνίου 1917 με 300.000 στρατό να φθάνουν στις πεδιάδες της Μακεδονίας όπου οι Αγγλογάλλοι με επιπλέον πλήθος αποικιακών στρατευμάτων βρισκόντουσαν σε δυσχερή θέση με τους Γερμανούς, Αυστριακούς και Βούλγαρους να υπερτερούν και να κατευθύνονται όλο και πιο νότια.

Ο ελληνικός στρατός έκανε την διαφορά όπου σε μία σειρά από μάχες, με αποκορύφωμα την μάχη του Σκρα σπάνε τις εχθρικές γραμμές, με έναν βαρύ φόρο αίματος όμως. Αν η Βουλγαρία δεν ζητούσε ανακωχή ο ελληνικός στρατός ίσως σύντομα να έμπαινε στην Σόφια, και αυτό ήταν ένας εφιάλτης για την Βουλγαρία.