Γεώργιος Ιβάνωφ, υπεραθλητής και υπερπράκτορας

 

Γράφει ο Δημήτρης Περδίκης

 

Πριν λίγους μήνες, το 2021, τα πολωνικά ταχυδρομεία κυκλοφόρησαν ένα γραμματόσημο ονομαστικής αξίας 8 ζλότυ αφιερωμένο στον Γέρζι Ιβάνωφ – Σαϊνόβιτς. Πίσω από την μορφή του, το φόντο καλύπτεται από τις σημαίες της Ελλάδας και της Πολωνίας.

Ο Γέρζι Ιβάνωφ Σαϊνόβιτς γεννήθηκε στην Βαρσοβία το 1911, που τότε ήταν κάτω από ρωσική κυριαρχία. Πατέρας του ήταν ο κόμης Βλαδίμηρος Ιβάνωφ, συνταγματάρχης του τσαρικού στρατού, μητέρα του η Πολωνή Λεονάρδα Σαϊνόβιτς. Ο Γέρζι είδε το φως της ζωής στον αριθμό 43 της οδού Νόβυ Σβιάτ (Νέου Κόσμου) που είναι και σήμερα ο πιο αριστοκρατικός δρόμος της πολωνικής πρωτεύουσας. Στην είσοδο της οικίας υπάρχει μία επιγραφή με ανάγλυφα γράμματα που γράφει  «ΕΔΩ ΓΕΝΝΗΘΗΚΕ Ο ΓΕΡΖΙ ΙΒΑΝΩΦ – ΣΑΪΝΟΒΙΤΣ, ΠΟΛΩΝΟΣ ΗΡΩΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ. ΔΟΛΟΦΟΝΗΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΧΙΤΛΕΡΙΚΟΥΣ ΣΤΙΣ 4.1.1943 ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ. ΘΥΣΙΑΣΕ ΤΗΝ ΖΩΗ ΤΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΟΛΩΝΙΑΣ.

Λίγα χρόνια μετά ο Βλαδίμηρος Ιβάνωφ πέθανε και το 1926 η χήρα πλέον Λεονάρδα Σαϊνοβιτς ξαναπαντρεύτηκε τον Έλληνα έμπορο Ιωάννη Λαμπρινίδη και εγκαταστάθηκαν μαζί με τον 15χρονο Γέρζι στην Θεσσαλονίκη.

Στην Θεσσαλονίκη ο νεαρός Γέρζι πολιτογραφήθηκε Έλληνας και το 1928 γράφτηκε στον αθλητικό σύλλογο «Ηρακλής». Αρχίζει να έχει νίκες, ρεκόρ και διακρίσεις. Πρώτα στο ποδόσφαιρο μετά στην κολύμβηση, στην ιστιοπλοΐα, στην υδατοσφαίριση. Το 1934 στην κολύμβηση 100μ. ελεύθερο έρχεται πρώτος με πανελλήνιο ρεκόρ 1’ 12’’. Το 1936 έρχεται πρώτος στους ιστιοπλοϊκούς αγώνες. Μεταβαίνει στην Πολωνία και λαβαίνει μέρος σε διεθνείς αγώνες υδατοσφαίρισης. Βραβεύεται ως ο καλλίτερος παίκτης. Η Πολωνία θέλει να τον κρατήσει. Ο ίδιος όμως αναχωρεί για το πανεπιστήμιο του Λουβαίν στο Βέλγιο όπου σπουδάζει γεωπόνος – μηχανικός. Συνεχίζει μεταπτυχιακά στο Παρίσι στην αποικιακή γεωπονία.

Μόλις ξεσπά ο 2^ος Παγκόσμιος Πόλεμος ξεκινάει για την Πολωνία για να πολεμήσει κατά των Γερμανών εισβολέων. Μέχρι να φτάσει στην Πολωνία το μέτωπο έχει καταρρεύσει και πλέον με ομάδες του πολωνικού στρατού φτάνει στην βρετανική τότε Παλαιστίνη. Εκεί επιλέγεται από τους Βρετανούς και αποστέλλεται στην ειδική σχολή κατασκοπίας και δολιοφθορών.

Στις 13 Οκτωβρίου 1941 το βρετανικό υποβρύχιο Θάντερμπολντ (Κεραυνός) τον αποβιβάζει σε ακτή ανάμεσα στην Νέα Μάκρη και στον Άγιο Ανδρέα. Είναι πλέον ο μυστικός πράκτωρ Μπόλμπι ή αλλιώς ο 033Β.

Από εδώ αρχίζει μία εκπληκτική πορεία για αυτόν που ονομάστηκε ο καλλίτερος σαμποτέρ του 2^ου Παγκοσμίου Πολέμου. Ιδρύει αντιστασιακό πυρήνα και συνεργάζεται με άλλες αντιστασιακές οργανώσεις όπως η «Οργάνωση Χ».

Στις 19 Δεκεμβρίου 1941 συλλαμβάνεται από τους Ιταλούς μετά από προδοσία του παιδικού του φίλου Κωνσταντίνου Πάντου. Φυλακίζεται στις φυλακές Αβέρωφ από όπου σύντομα κατορθώνει να αποδράσει.

Στις 29 Δεκεμβρίου η Αθήνα γεμίζει με φωτογραφίες του με την επικήρυξή του. Παρ’ όλα αυτά συνεχίζει να μεταδίδει με πομπό τις πληροφορίες που αποκτά καθώς και τα σαμποτάζ που πραγματοποιεί.

Στις αρχές του 1942 πιάνει δουλειά στα ναυπηγεία Σκαραμαγκά με το ψευδώνυμο Κυριάκος Παρίσσης προκειμένου να πραγματοποιήσει δολιοφθορές. Το καλοκαίρι του ιδίου έτους συνεργαζόμενος με την Οργάνωση Χ εισέρχεται στο αεροδρόμιο Τατοϊου και κατορθώνει να ανατινάξει τις δεξαμενές καυσίμων. Η μία επιτυχία του διαδέχεται την άλλη. Έχει γίνει πλέον ο τρόμος των Γερμανών. Πιάνει δουλειά στο εργοστάσιο Μαλτσινιώτη, στον Υμηττό, όπου επισκευάζονται οι κινητήρες των αεροπλάνων της Λουφτβάφε.

Κατορθώνει να πραγματοποιήσει δολιοφθορές που είχαν σαν συνέπεια την πτώση 400 – 450 γερμανικών αεροσκαφών στο μέτωπο της Βορείου Αφρικής.

Αυτό θεωρείται το μεγαλύτερο σαμποτάζ που έγινε στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Εκεί, στο εργοστάσιο Μαλτσινιώτη όπου παράγονται γερμανικά πυρομαχικά κατορθώνει να τα νοθεύσει ώστε να μην μπορούν να εκραγούν.

Ντυμένος με γερμανική στολή εισέρχεται στο Χασάνι, στο αεροδρόμιο του Ελληνικού. Ρίχνει εκρηκτική σκόνη σε αεροπλάνα και βαρέλια με καύσιμα. Οι εκρήξεις ήταν τόσο μεγάλες που η νύχτα έγινε ημέρα δηγήθηκε αργότερα η στενή συνεργάτης του στο εγχείρημα Γαβριέλα Μυλωνοπούλου – Τζαβάρα.

Τίποτα δεν τον σταματάει, πηγαίνει στην Πάρο με τον Γιάννη Μπομποτίνο όπου ανατίναξε μερικά καράβια που ήσαν στο λιμάνι.

Στις 14 Μαρτίου 1942 κατορθώνει το απίστευτο, με μία νάρκη περασμένη στην πλάτη του πλησιάζει του γερμανικό υποβρύχιο U – 133 που πλέει στην επιφάνεια, κοντά στην Σαλαμίνα. Υπολογίζει με ακρίβεια προς τα πού να κολυμπήσει ώστε να βρεθεί στην πορεία του. Τοποθετεί την νάρκη και απομακρύνεται γρήγορα προς την ακτή. Το υποβρύχιο βυθίζεται αύτανδρο με τα 45 μέλη του πληρώματός του.

Στις 4 Απριλίου βύθισε το ελληνικό υποβρύχιο «Κατσώνης» το οποίο είχε βρεθεί και είχε επιταχθεί από τους Γερμανούς.

Τον Μαϊο του 1942 βυθίζει μέσα στο λιμάνι του Πειραιά το ισπανικό ατμόπλοιο San Isidore που μετέφερε εφόδια για τους Γερμανούς.

Στην συνέχεια πηγαίνει στην Πάτρα, δύο καράβια με πολεμοφόδια για την βόρειο Αφρική είναι έτοιμα να αποπλεύσουν, το ένα για παραπλάνηση  φέρει μεγάλους κόκκινους σταυρούς, πως δήθεν είναι του Ερυθρού Σταυρού.

Τα καράβια αυτά δεν αποπλεύσανε ποτέ, βρεθήκανε στον βυθό από τις νάρκες του Ιβάνωφ.

Όμως ο Γιώργος Ιβάνωφ και η ομάδα του συλλαμβάνονται στις 8 Σεπτεμβρίου 1942 από τους Γερμανούς, προδόθηκαν, καταδότης κάποιος Παντελής Λαμπρινόπουλος. Δικάζονται από γερμανικό στρατοδικείο. Ο πρόεδρος του δικαστηρίου στο τέλος της διαδικασίας αναφέρει: «Το δικαστήριο εκτιμά δεόντως την κατά την παρούσαν δίκην ειλικρινή και γενναιόφρονα συμπεριφοράν του κατηγορουμένου. Εγώ προσωπικώς λυπούμαι διότι η φορά των πραγμάτων έφερε τοιούτον άνδρα εις εχθρικόν προς ημάς στρατόπεδον». Ο Γεώργιος Ιβάνωφ καταδικάστηκε τρεις εις θάνατον και μαζί με τους τρείς συνεργάτες του και άλλους καταδικασμένους οδηγούνται στις 4 Ιανουαρίου 1943 στην Καισαριανή για να εκτελεστούν. Όταν το καμιόνι φτάνει εκεί ο Γιώργος Ιβάνωφ παρά το ότι είναι με χειροπέδες προσπαθεί και προς στιγμή επιτυγχάνει να αποδράσει, όμως προσπαθεί να ελευθερώσει και τους συγκρατούμενους του. Μια σφαίρα Γερμανού τότε τον βρίσκει και τον τραυματίζει. Τους οδηγούν στον τοίχο όπου ο Ιβάνωφ πριν δεχθεί τα πυρά φωνάζει «Ζήτω η Πολωνία, ζήτω η Ελλάδα». Ο τάφος του βρίσκεται στο 3^ο κοιμητήριο Νίκαιας. Η επιτύμβια επιγραφή γράφει «Γεώργιος Ιβάνωφ, έπεσε υπέρ της ελευθερίας».

Στις 30 Μαρτίου 1945 η εξόριστη πολωνική κυβέρνηση στο Λονδίνο το τίμησε μετά θάνατο με τον Ανώτατο Πολεμικό Σταυρό.

 

Στις 5 Μαρτίου 1962 η Μεγάλη Βρετανία του απένειμε μετά θάνατο το πολεμικό μετάλλιο του Βασιλέως Γεωργίου 6^ου

 

Στις 25 Μαΐου 1976 η Ελληνική Πολιτεία δια χειρός του υπουργού Εθνικής Αμύνης  Ευάγγελου Αβέρωφ Τοσίτσα του απένειμε μετά θάνατον το ανώτατο πολεμικό παράσημο «Χρυσούν Αριστείον Ανδρείας».

 

Ο Γ.Σ. Ηρακλής Θεσσαλονίκης ονόμασε το κλειστό γήπεδό του «Ιβανώφειο», στην είσοδο του οποίου υπάρχει προτομή του. Ακόμα από το 1953 καθιέρωσε ετήσιους Πανελλήνιους Κολυμβητικούς Αγώνες, τα «Ιβανώφεια».

 

Στις 30 Οκτωβρίου 1985 στις εκδηλώσεις για τα 40 χρόνια από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης έφτασε από την Πολωνία στρατιωτικό όχημα που μετέφερε τον ανδριάντα του Γεωργίου Ιβάνωφ. Ακολουθούσε πομπή ιδιωτικών αυτοκινήτων με 400 Πολωνούς που ήλθαν οδικώς. Ο ανδριάντας ήταν δώρο του πολωνικού λαού προς τον λαό της Θεσσαλονίκης. Τοποθετήθηκε στην Ξηροκρήνη Θεσσαλονίκης, στην συμβολή των οδών Λαγκαδά, Αγίου Δημητρίου και Νέστορος. Γειτονικός δρόμος ονομάστηκε «Οδός Γεωργίου Ιβάνωφ».

 

Τον Ιανουάριο του 2013, στα 70 χρόνια από την εκτέλεσή του, πραγματοποιήθηκαν πολλές εκδηλώσεις στην Ελλάδα και στην Πολωνία. Στην Αθήνα έφτασε πολωνικό κυβερνητικό αεροσκάφος πλήρες επισήμων, πολιτικών, στρατηγών και βετεράνων του πολέμου καθώς και πολωνικό στρατιωτικό άγημα. Τελετές έλαβαν χώρα στην Καισαριανή και στο κοιμητήριο Νίκαιας με επισήμους από την Πολωνία και την Μεγάλη Βρετανία. Απούσα ήταν η επίσημη Ελληνική Πολιτεία!!

 

Ερχόμαστε πάλι στο γραμματόσημο που κυκλοφόρησαν τα Πολωνικά Ταχυδρομεία. Σωστό θα ήταν να είχε υπάρξει μία joint issue, κοινή έκδοση γραμματοσήμων Ελλάδος και Πολωνίας. Δεν ξέρω αν προτάθηκε ή αν απορρίφτηκε. Όμως το 2019 όταν η Πολωνία εόρταζε τα 100 χρόνια της ελευθερίας της από την ρωσική κυριαρχία και της επανίδρυσής της ως κράτος, πρότεινε σε διάφορες χώρες την έκδοση κοινού γραμματοσήμου (joint issue) για τα 100 χρόνια από την έναρξη των διπλωματικών σχέσεων.

Η πρόταση έγινε και στην Ελλάδα, τα ΕΛ.ΤΑ δέχθηκαν, αντί όμως όπως η Πολωνία να εκδώσει ένα κανονικό γραμματόσημο, κυκλοφόρησαν ένα τευχίδιο με αυτοκόλλητα γραμματόσημα από αυτά που τα χαρακτηρίζει ως ειδικά και προσωπικά, που δεν φτάνουν ποτέ στα ταχυδρομικά γραφεία προς πώληση στις θυρίδες. Αυτό ήταν μία προσβλητική συμπεριφορά και θα μπορούσε να έχει γίνει και διπλωματικό επεισόδιο. Δυστυχώς αυτό δείχνει μία έλλειψη φιλοτελικής και ταχυδρομικής παιδείας των διοικητικών στελεχών των ΕΛ.ΤΑ. του 2019 τουλάχιστον. Ελπίζουμε πως τα πράγματα θα αρχίσουν κάποια στιγμή να διορθώνονται. Βλέπετε, η ελπίδα πεθαίνει τελευταία.