Το 1821 και οι παραδουνάβιοι ηγεμόνες

 

 

Γράφει ο Δημήτρης Περδίκης

 

Φέτος είναι η επέτειος των 200 ετών από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης. Είναι λοιπόν η κατάλληλη ώρα για την ανάδειξη πτυχών της επανάστασης που οδήγησε στην δημιουργία ενός νέου ελληνικού κράτους και μιας ελληνικής ηγεμονίας, στο νησί της Σάμου.

Η επανάσταση ως γνωστό ξεκίνησε από τις παραδουνάβιες ηγεμονίες. Μία απόφαση που εκ των υστέρων βέβαια κρίνεται ατυχής. Ας δούμε λοιπόν ποίοι ήσαν το 1821 οι ηγεμόνες στην Μολδαβία και την Βλαχία. Διορισμένοι, όπως όλοι, ανώτατοι υπάλληλοι της οθωμανικής διοίκησης. Τι έπραξαν;

Τους βλέπουμε στα εικονιζόμενα γραμματόσημα, όχι της Ελλάδας αλλά της δημοκρατίας της Μολδαβίας, η οποία το 1821 ήταν τμήμα της ρωσικής αυτοκρατορίας. Ο ποταμός Προύθος είναι και σήμερα το σύνορο ανάμεσα στην δημοκρατία της Μολδαβίας και την ρουμανική Μολδαβία.

Το αριστερό γραμματόσημο εικονίζει τον Σκαρλάτο Καλλιμάχη. Υπέγραφε χρυσόβουλα ως εξής «Ιωάννης Σκαρλάτος Αλεξάνδρου Καλλιμάχης, Ελέω Θεού Αυθέντης και Ηγεμών πάσης Μολδαυϊας».

Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1773. Ήταν γιός του Αλέξανδρου Καλλιμάχη και της Ελένης – Λωξάνδρας Γκίκα, κόρης του Σκαρλάτου Γκίκα. Παντρεύτηκε την Σμαράγδα Μαυρογένη. Διετέλεσε Μέγας Δραγουμάνος της Υψηλής Πύλης (1801-1806), δηλαδή υπουργός εξωτερικών. Πρίγκιπας της Μολδαβίας κατά διαστήματα, από το 1806 ως το 1819. Πρίγκιπας της Βλαχίας από τον Φεβρουάριο ως τον Ιούνιο του 1821. Το 1810-1812 είχε συλληφθεί από τους Ρώσους και είχε φυλακιστεί στο Χάρκοβο. Το 1812 επανήλθε στον θρόνο του στην Μολδαβία.

Ο Καλλιμάχης υποστήριξε την ελληνική εκπαίδευση ποικιλότροπα. Το 1819 υπογράφει χρυσόβουλο με το οποίο χορηγούσε ετήσια ενίσχυση 200 γροσίων στο ελληνικό γυμνάσιο Σμύρνης. Εκδηλώνει την πρόθεση να αναλάβει τα έξοδα ενός ελληνικού σχολείου στην Πελοπόννησο κ.ά.

Κατηγορήθηκε πως συνωμοτούσε με τους Ρώσους. Συνελήφθη και οδηγήθηκε για εκτέλεση στην Κωνσταντινούπολη. Κατόρθωσε να αθωωθεί. Δηλητηριάστηκε και πέθανε στην Βιθυνία στις 12 Δεκεμβρίου 1821 κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες.

Ο γιός του, Αλέξανδρος Καλλιμάχης ο νεότερος διετέλεσε ηγεμόνας της Σάμου (1850-1854).

 

Στο δεξιό γραμματόσημο βλέπουμε τον Μιχαήλ Γρηγορίου Σούτσο – Βόδα. Γνωστότερό μας ως Μιχαήλ Βόδα. Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1778 ή κατ’ άλλους το 1784. Πατέρας του ήταν ο Φαναριώτης Γρηγόριος Σούτσος και μητέρα του η Σεβαστή Τεδέσκου. Νέος εγκαταστάθηκε στο Βουκουρέστι στο ανάκτορο του παππού του Μιχαήλ Σούτσου, ο οποίος ήταν ηγεμόνας της Βλαχίας. Στην συνέχεια υπηρέτησε ως γραμματέας του Μεγάλου Δραγουμάνου της Υψηλής Πύλης Ιωάννη Καρατζά. Εκεί γνώρισε και παντρεύτηκε την κόρη του Καρατζά, Λωξάνδρα (Ρωξάνη). Το ζευγάρι απέκτησε τρία παιδιά. Τον Γρηγόριο Σούτσο που έγινε διάσημος ζωγράφος, τον Ιωάννη Σούτσο και την Μαρία Σούτσου. Σύντομα χάρη στις γνώσεις του και στις προσπάθειες του πεθερού του έγινε Μέγας Δραγουμάνος (Υπουργός Εξωτερικών) της Υψηλής Πύλης. Το 1819 διορίστηκε ηγεμόνας της Μολδαβίας. Ταυτόχρονα όμως ήταν και μέλος του σουλτανικού συμβουλίου της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Σε μία από τις συνεδριάσεις του συμβουλίου είναι γνωστό πως έλαβε θέση υπέρ της αποστολής στρατευμάτων για την καταστολή της ανταρσίας του Αλή πασά των Ιωαννίνων. Ο Μιχαήλ Σούτσος γνώριζε την επερχόμενη επανάσταση του γένους και ήθελε να δεσμεύσει τις οθωμανικές δυνάμεις σε άλλους τομείς ώστε να μπορέσει η επανάσταση να επικρατήσει.

Ο Μιχαήλ Σούτσος – Βόδας τον Νοέμβριο του 1820 μυήθηκε στην Φιλική Εταιρεία και στην συνέχεια τον Ιανουάριο του 1821 συμφωνήθηκε η συνεργασία του με τον Αλέξανδρο Υψηλάντη.

Στις 22 Φεβρουαρίου 1821 ο Αλέξανδρος Υψηλάντης με τις επαναστατικές δυνάμεις ευρίσκοντο στον ποταμό Προύθο, εκεί μετέβη ο Μιχαήλ Σούτσος με την ηγεμονική φρουρά. Παρέλαβε τον Υψηλάντη που είχε διαβεί τον Προύθο. Έθεσε την ηγεμονική φρουρά υπό τις διαταγές των επαναστατικών δυνάμεων. Στην συνέχεια μαζί με τον Αλέξανδρο Υψηλάντη επικεφαλείς της ηγεμονικής φρουράς κατευθύνθηκαν προς το Ιάσιο. Οι επαναστατικές δυνάμεις συνέχισαν την διάβαση του ποταμού και αργότερα συντεταγμένες έφτασαν και αυτές εκεί. Ο Σούτσος στο Ιάσιο παρέδωσε στον Υψηλάντη ένα σημαντικό ποσό χρημάτων για τις ανάγκες του στρατεύματος. Μετά από δυο ημέρες τελέστηκε δοξολογία στον Ιερό Ναό των Τριών Ιεραρχών. Στον έξωθεν του ναού χώρο συνετάχθη το στράτευμα. Ο μητροπολίτης Ιασίου έζωσε στον Υψηλάντη την σπάθη ευλόγησε την επαναστατική σημαία, το στράτευμα και τα όπλα. Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης εκφώνησε την επαναστατική διακήρυξη «Μάχου υπέρ πίστεως και πατρίδος» και το στράτευμα των επαναστατών αναχώρησε προς τα πεδία των μαχών, όπου δυστυχώς σε χρονικό διάστημα 4 μηνών έπεσαν σχεδόν όλοι από τις κατά πολύ υπέρτερες οθωμανικές δυνάμεις.

Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης και ο Μιχαήλ Σούτσος, χωριστά ο καθένας, προσπάθησαν να διαφύγουν προς ουδέτερα εδάφη. Αφορισμένοι από το Οικουμενικό Πατριαρχείο μετά από τουρκικές πιέσεις. Κυνηγημένοι από Τούρκους και από Ρώσους προσπάθησαν να διέλθουν από την Αυστροουγγαρία με προορισμό την ουδέτερη Ελβετία. Συνελήφθησαν και οι δυο από την αυστριακή αστυνομία και οδηγήθηκαν στις φυλακές. Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης άφησε στην Βιέννη την τελευταία του πνοή, δύο μήνες μετά την αποφυλάκισή του. Τα χρόνια της φυλάκισής του έβλαψαν σε μεγάλο βαθμό την υγεία του. Ο Μιχαήλ Σούτσος κρατήθηκε για τρία χρόνια και εννέα μήνες.

Όταν ο Σούτσος αφέθηκε ελεύθερος κατευθύνθηκε στην Ελβετία όπου βρήκε στέγη και βοήθεια από τον Ελβετό φιλέλληνα Εϋνάρδο.

Εκεί ο Σούτσος και ο Εϋνάρδος άρχισαν την συγκέντρωση χρημάτων για τον αγώνα της επανάστασης όπου υπήρχαν ακόμα εστίες. Βρισκόμαστε στο 1825, ο Ιμπραήμ έχει αποβιβαστεί στην Πελοπόννησο, το Μεσολόγγι πολιορκείται. Όμως ο Καραϊσκάκης δίνει συνεχώς μάχες με τουρκικές δυνάμεις. Σε όλες νικά και θριαμβεύει.

Τα χρήματα που συγκεντρώνονται φθάνουν στην «Επιτροπή Ζακύνθου» του Διονυσίου Ρώμα, είτε όπου αλλού χρειάζεται.

Το 1828, μετά την ναυμαχία του Ναυαρίνου η Ελλάδα έχει ανασάνει. Ψάχνει για τον κατάλληλο κυβερνήτη. Τα κυριότερα ονόματα που συζητούνται είναι δυο: Ιωάννης Καποδίστριας και Μιχαήλ Σούτσος – Βόδας.

Επιλέγεται ο Καποδίστριας και ο Σούτσος ορίζεται εκπρόσωπος της Ελλάδας στο Παρίσι.

Μόλις φθάνει ο Όθων στην Ελλάδα η Γαλλία αναγνωρίζει ως κράτος την Ελλάδα και ο Σούτσος γίνεται επίσημα πλέον ο πρέσβης του ελληνικού βασιλείου στο Παρίσι. Συνεχίζει να υπηρετεί ως πρέσβης στη Ρωσία, στη Σουηδία και στη Δανία.

Το 1839 εγκαθίσταται μόνιμα στην Αθήνα όπου διατελεί μέλος του Συμβουλίου της Επικρατείας μέχρι το 1840.

Ο Μιχαήλ Σούτσος – Βόδας αγόρασε μία έκταση στην Αθήνα που άρχιζε από αυτό που σήμερα ονομάζουμε πλατεία Βάθης και έφτανε ως τα Πατήσια. Η περιοχή αυτή ήταν ακατοίκητη και σε μεγάλο βαθμό άδενδρη. Ο Σούτσος φύτεψε οπωροφόρα δένδρα στο κτήμα του και οικοδόμησε ένα ακίνητο μέσα στο κτήμα και ένα στην αρχή του κτήματος στην πλατεία Βάθης. Ο ιδιωτικός δρόμος που διέσχιζε το κτήμα του είναι η σημερινή οδός Μιχαήλ Βόδα. Η κατοικία του Σούτσου στην πλατεία Βάθης, ενός τόσο σημαντικού ατόμου, ώθησε πολλούς άλλους να θελήσουν να κατοικήσουν στην περιοχή. Έτσι η περιοχή της Βάθης οικίστηκε.

Μετά τον θάνατό του οι κληρονόμοι κατάτμησαν το κτήμα και έτσι οικοδομήθηκαν οι νεοκλασικές μονοκατοικίες που βλέπουμε στην περιοχή μέχρι τώρα. Οι περισσότερες όμως γκρεμίστηκαν στις δεκαετίες του 50 και του 60 για να γίνουν πολυκατοικίες.

Ο Μιχαήλ Γρηγορίου Σούτσος – Βόδας απεβίωσε σε μεγάλη ηλικία στην Αθήνα στις  12 Ιουνίου 1864.  

   

Share on Google Plus

About Stamps Philatelic

This is a short description in the author block about the author. You edit it by entering text in the "Biographical Info" field in the user admin panel.